Nakliyat Sigortası
Ticari ve kurumsal faaliyetlerin ayrılmaz bir parçası olan mal ve ürünlerin sevkiyatı, beraberinde birçok riski de getirmektedir. Bu risklere karşı işletmeleri güvence altına alan en önemli finansal enstrümanlardan biri de Nakliyat Sigortasıdır. Bu sigorta türü, ticari değeri olan her türlü malın bir yerden başka bir yere taşınması sırasında meydana gelebilecek fiziki hasar ve kayıpları teminat altına alarak, işletmelerin tedarik zincirinde oluşabilecek beklenmedik maliyetlerin ve kayıpların önüne geçer.
Nakliyat Sigortası Nedir ve Neden Önemlidir?
En temel tanımıyla nakliyat sigortası, sigortalanan malların, poliçede belirtilen taşıma aracı veya araçlarıyla (kara, deniz, hava, demir yolu) sevkiyatı esnasında, öngörülemeyen ve ani bir olay neticesinde uğrayacağı zararları karşılayan bir mal sigortası türüdür. Sigorta teminatı, malların taşıyıcıya teslim edilmesiyle başlar ve alıcısına teslim edilmesiyle sona erer.
Bu sigorta, özellikle ithalat, ihracat ve yurt içi ticaret yapan tüm ticari ve kurumsal işletmeler için hayati öneme sahiptir. Olası bir hasar durumunda, mal bedelinin yanı sıra navlun, sigorta masrafları ve beklenen kâr gibi unsurları da koruma altına alarak firmanın finansal istikrarının korunmasına yardımcı olur.
Nakliyat Sigortası Türleri
Nakliyat sigortaları, sigortalanan menfaate ve sorumluluk kapsamına göre temel olarak birkaç ana kategoriye ayrılır:
Emtia (Yük) Nakliyat Sigortası: Bu en yaygın nakliyat sigortası türüdür ve doğrudan taşınan malın (yükün) kendisini güvence altına alır. Mal sahibi veya malda menfaati bulunan herhangi bir taraf (örneğin, alıcı veya satıcı) tarafından yaptırılır.
Taşıyıcı Sorumluluk Sigortaları: Bu sigorta, nakliye işini yapan firmanın (taşıyıcının), taşıdığı mallara gelebilecek zararlar nedeniyle mal sahibine karşı doğabilecek hukuki sorumluluklarını teminat altına alır. Yurt içi ve uluslararası taşımacılık için farklı türleri (örn. Yurtiçi Taşıyıcı Mali Mesuliyet, CMR Sigortası) bulunmaktadır.
Kıymet Nakliyat Sigortası: Para, hisse senedi, tahvil, mücevherat, değerli madenler gibi kıymetli evrak ve malların taşınması sırasında oluşabilecek risklere (özellikle gasp ve soygun) karşı güvence sağlar.
Tekne (Gövde) Sigortası: Doğrudan yükü değil, yükü taşıyan deniz ve iç su aracının (gemi, yat vb.) gövdesini, makine ve teçhizatını çeşitli deniz tehlikelerine karşı sigortalar.
Emtia Nakliyat Sigortasında Teminat Kapsamları
Emtia nakliyat sigortalarında sağlanan güvencenin sınırları, poliçede seçilen teminat türüne göre belirlenir. Bu teminatlar genellikle Londra Sigortacılar Enstitüsü tarafından hazırlanan ve uluslararası kabul görmüş klozlar (Institute Cargo Clauses) ile tanımlanır.
Geniş Teminat (Institute Cargo Clauses "A" - All Risks): Bu en kapsamlı teminat türüdür. Poliçede özel olarak istisna edilmemiş tüm tehlikelerin (örneğin; çarpma, devrilme, yangın, hırsızlık, ıslanma, kırılma, ezilme vb.) neden olacağı hasar ve kayıpları karşılar. Teminat dışı kalan başlıca riskler; malın kendi ayıbı (içsel kusur), ambalaj yetersizliği, gecikme, savaş ve grev gibi durumlardır. (Savaş ve grev riskleri ek primle teminata dahil edilebilir.)
Dar Teminat (Institute Cargo Clauses "C" veya Kamyon Klozu): Bu teminat, daha sınırlı bir güvence sağlar. Sadece taşıma aracının kaza yapması (karaya oturma, devrilme, çarpışma, yangın, infilak vb.) sonucunda taşınan malda meydana gelen hasarları kapsar. Kaza olmaksızın meydana gelen hırsızlık, ıslanma gibi kısmi hasarlar teminat dışındadır.
Tam Ziya Teminatı: En dar kapsamlı teminattır. Sadece, taşıma aracıyla birlikte malın da tamamen kullanılamaz hale gelmesi, yani "tamamen zayi olması" durumunda tazminat ödenmesini öngörür. Kısmi hasarlar karşılanmaz.
Poliçe Türleri
Nakliyat sigortaları, sevkiyatların sıklığına ve şekline göre farklı poliçe türleri ile düzenlenebilir:
Kati (Sefer) Poliçesi: Tek bir sevkiyat için düzenlenen, tüm detayların (mal cinsi, bedeli, taşıma aracı, güzergah) poliçe düzenlenirken belli olduğu poliçe türüdür.
Flotan (Geçici) Poliçe: Sevkiyatla ilgili bazı detayların (örneğin gemi adı, hareket tarihi) henüz belli olmadığı durumlarda düzenlenen geçici bir sigorta belgesidir. Detaylar netleştiğinde kati poliçeye dönüştürülür.
Abonman Poliçesi: Sürekli ve düzenli sevkiyat yapan firmalar için düzenlenen yıllık bir sözleşmedir. Bu sözleşme ile firma, yıl boyunca yapacağı tüm sevkiyatları belirli bir limit ve şartlar dahilinde otomatik olarak teminat altına almış olur. Her sevkiyat için ayrı ayrı poliçe düzenleme zorunluluğunu ortadan kaldırarak operasyonel kolaylık ve genellikle daha avantajlı primler sunar.
Sonuç olarak, nakliyat sigortası, ticari ve kurumsal işletmelerin mal varlıklarını taşıma sürecindeki risklere karşı koruyan, tedarik zincirinin sorunsuz işlemesine olanak tanıyan ve olası bir hasar anında şirketin finansal sağlığını güvence altına alan vazgeçilmez bir sigorta ürünüdür. İşletmelerin, taşıdıkları malın cinsine, taşıma şekline ve risk algılarına en uygun teminat ve poliçe türünü seçerek bu güvenceden faydalanmaları büyük önem taşımaktadır.
